CÁCH DỊCH HÌNH THỨC PHỦ ĐỊNH (PHẦN 1)
Tiếng Anh và tiếng Việt có sự khác biệt khá lớn trong cách diễn đạt phủ định. Điều này đã gây không ít khó khăn khi dịch.
Trước hết, chúng ta có các tiền tố biểu thị sự phủ định như là: a-, an-, anti-, ant-, de-, dis-, dif-, ig-, il-, im-, ir-, in-, en-, mis-, non-, neg-, ne-, n-, contra-, contro-, counter-, un-; hậu tố là -less, v.v. Dịch như thế nào, dịch là không ư? Như vậy không hay. Hãy xem các từ ví dụng sau đây.
1. Dịch là không, ví dụ:
Illogical không logic, immune không bị ảnh hưởng, misfire không nổ, non-confidence không tín nhiệm, nefandous không ngoan đạo, neither đều không, unable không thể, unimportant không quan trọng, inbelivable không đáng tin cậy/không thể tin được.
2. Dịch là phi, ví dụ:
Immaterial phi vật chất, non-metal phi kim loại, illegal phi pháp
3. Dịch là vô, ví dụ:
Unintentionally vô ý, hopeless vô vọng, useless vô dụng, immaterial vô hình, inanimate vô tri vô giác.
4. Dịch là phản, ví dụ:
Negative phản đối, contradict phản bác, counteract phản kháng, counter-offensive phản công
5. Dịch là chưa, ví dụ:
Unfinished chưa hoàn thành, unthought-of chưa từng nghĩ đến, un-dutiful chưa làm tròn bổn phận, undecided chưa ngã ngũ. Như vậy, các từ có tiền tố -un được dịch là chưa khá nhiều.
6. Dịch là bất, ví dụ:
Immobile bất động, irregular bất quy tắc, immortal bất tử.
7. Dịch là sai, nhầm, v.v.thường có tiền tố mis-; ví dụ:
Misbelief tin lầm, misdeed hành vi sai trái, misleading khiến người ta hiểu sai, misprint in sai, mistake sai lầm/lỗi lầm.
8. Dịch thành những từ tiếng Việt mang nghĩa phủ định khác, ví dụ:
Ignore phớt lờ, illiterate thất học, unlettered mù chữ, inconceivable rất khó tin, negation sự phủ định/phủ nhận, negative có tính phủ định.
9. Có khá nhiều từ có tiền tố phủ định dịch thành từ trái nghĩa của từ chưa có tiền tố phủ định, ví dụ:
Non-ferrous kim loại màu, analgen một loại thuốc giảm đau hạ sốt, anodyne thuốc giảm đau, aseptic vô trùng, antiseptic chất diệt khuẩn, Antarctic thuộc Nam cực, decrease giảm, disease bệnh tật, neutral trung tính, counteract cản trở, unclose mở, unfasten thả lỏng, unfold trải ra, unglove tháo găng tay, unload dỡ hàng, untie tháo ra.
Thứ hai, phải chú ý những từ có hàm ý phủ định, ví dụ: fail thất bại, không thể; unless nếu không, trừ phi; lest vì sợ rằng, để cho…đừng; without không có; beyond vượt ra ngoài…; vainly một cách vô ích; v.v..ví dụ:
Should you fail in your obligations we should be compelled to cancel the order.
Nếu quý công ty không thực hiện các nghĩa vụ của mình, chúng tôi buộc phải hủy đơn đặt hàng.
Unless the contract provided, otherwise it is the Buyer’s legal duty to collect and transport the goods form the Seller’s premises.
Trừ phi trong hợp đồng có quy định, nếu không việc đến cơ sở của Bên bán để lấy và vận chuyển hàng đi là trách nhiệm theo luật của Bên mua.
Prices shall be FOB net in US dollars without the Buyer’s commission.
Giá cả sẽ là giá tịnh FOB tính bằng đô Mỹ, không bao gồm tiền hoa hồng của Bên mua.
Thứ ba, phải chú ý những cụm từ có hàm ý phủ định, ví dụ: far from không hề, không chút nào; free from không bị, thoát được; in place of thay thế cho; instead of thay thế cho, thay vì; in the absence of trong trường hợp không có …; in vain một cách vô ích, không có kết quả; rather than mà không phải là, thay cho; short of thiếu; v.v.; ví dụ:
In the absence of definite instruction from our clients we are not able to place any order at present.
Vì không có chỉ thị rõ ràng của khách hàng, nên hiện tại chúng tôi không thể đặt hàng.
The prices, far from being steady, fluctuate heavily.
Giá cả không hề ổn định mà dao động dữ dội.
Instead of two equal shipments in September and October, we’d like to have 70% for the first shipment and 30% for the second.
Thay vì nhận hai chuyến hàng bằng nhau vào thangs9 và tháng 10, chúng tôi muốn nhận 70% số hàng trong chuyến hàng thứ nhất và 30% số hàng trong chuyến hàng thứ hai.
(Nguồn: sách "Luyện dịch tiếng Anh thương mại")